Van Norel en Batenburg installeren GROHW demo-opstelling

04-01-23

Voor Hans van Norel van de Norel Bouwgroep en André Roetert Steenbruggen van Batenburg Installatietechniek was het desgevraagd geen discussie om bij te dragen aan GROHW. Zodra alle onderdelen van het waterstofsysteem gereed zijn, zorgt Van Norel Bouwgroep voor het grondwerk, de beveiliging en de omheining bij de Gasfabriek. Batenburg Installatietechniek verzorgt vervolgens het leidingwerk en koppelt de zonnepanelen, elektrolyzer, hybride warmtepompen, opslagtanks en alle meet- en regeltechniek op elkaar tot één werkend systeem. De pilot komt nu wel heel dichtbij!

Techniek voor een leefbare toekomst

Als directeur-eigenaar van Van Norel Bouwgroep is duurzaamheid wat Hans van Norel betreft vooral een kwestie van doen: “Wij zijn met zijn allen bezig steeds verder te verduurzamen, in de bouw en natuurlijk ook daarbuiten. Je kan dan afwachten om te zien wat er komt óf je kijkt of je ook actief kan bijdragen. Wat mij betreft is het zo dat als je vindt dat iets anders moet, dan moet je er ook wat aan doen. Daarom ondersteunen wij dit GROHW-project graag met de inzet van materieel en mensen.” André Roetert Steenbruggen, technisch directeur Batenburg Installatietechniek, onderschrijft dat: “Als technisch dienstverlener past dit bij ons ESG-beleid en de doelstellingen die wij gekozen hebben om aan te werken. ESG staat voor Environmental, Social en Governance. Daarbij gaat het zowel om het realiseren van duurzaamheid in ons bedrijf als in de oplossingen voor klanten. Als wij de keuze hebben, dan bedanken wij voor niet-duurzame projecten.”

Hans van Norel, directeur-eigenaar van de Norel Bouwgroep

“Rentmeesterschap, dat is waar het om gaat.”

Hans van Norel, directeur-eigenaar Van Norel Bouwgroep

Intrinsieke motivatie in de markt

Wat Hans en André betreft is het streven naar duurzaamheid goed merkbaar in de markt. Toch is het niet alleen regelgeving die tot keuze voor duurzame oplossingen leidt. André: “Voor nieuwbouw is er veel duurzame vraag, de BENG-norm speelt daar natuurlijk een grote rol in. Bij bestaande gebouwen zullen eigenaren moeten investeren in betere energiewaarden. Volgend jaar al, moeten alle kantoren groter dan 150 m2 minstens Label C hebben. Hans: “Je ziet wel dat de intrinsieke motivatie steeds groter wordt. Dat gaat dan toch om een besef dat het niet goed is om maar door te gaan op dezelfde verspillende manier. André voegt toe: “Er ontstaat ook druk op ondernemers: als zij goed opgeleide jonge mensen willen aantrekken, dan moeten zij ook zinvol en verantwoord bezig zijn. Zo hebben wij onder andere een programma om onze mensen te helpen te verduurzamen.” Bij Van Norel gaat het als familiebedrijf vooral verantwoording voor latere generaties. Hans: “Het is uiteindelijk de keuze van de DGA om dit te doen. Wij bestaan al 75 jaar en dan ga je toch nadenken over wat je nalaat. Goed rentmeesterschap plegen, dat is waar het om gaat.”

André Roetert Steenbruggen, technisch directeur Batenburg Installatietechniek

Installatie van de demo-opstelling

Zoals het ernaar uitziet zullen alle onderdelen van het lokale waterstofsysteem in januari beschikbaar zijn. Na de jaarwisseling zal de infrastructuur aangelegd worden door Van Norel Bouwgroep. “Voor ons is dit geen ingewikkelde klus. We gaan het grondwerk klaarmaken, inclusief buizen en leidingen naar de gebouwen, en wij zorgen voor de omheining en beveiliging. Veiligheid is natuurlijk wel prioriteit bij een omgeving als de Gasfabriek. André: “Op basis van gegevensuitwisseling met de leveranciers van de componenten, zoals MTSA, Cooll en Hanzenet gaan wij dit als projectorganisatie oppakken. De installatie gaan wij als back-up voor traditionele verwarmingsketels installeren, zodat de gebruikers nooit in de kou komen te zitten. Bij incidenten of te weinig output, schakelt het systeem automatisch over op de conventionele verwarming in het gebouw.”

Een veelbelovend nieuwjaar!

Met de installatie van de demo-opstelling bij de Gasfabriek in Deventer bereikt GROHW weer een belangrijke mijlpaal op weg naar een volledig onafhankelijk functionerend groen waterstofsysteem. We gebruiken wind en zonnepanelen op de Gasfabriek voor groene stroom om waterstof te maken met de geplaatste elektrolyzer. De waterstof wordt gebruikt voor verwarming van kantoren in het Apparatengebouw met hybride warmtepompen. Als expert in warmte-exploitatie zal HvE het totale rendement kritisch testen. Het belooft een spannend nieuw jaar te worden in de race naar Zero Emission met de start van een nieuwe etappe in Deventer.

Lees meer artikelen over GROHW 

Op de hoogte blijven? Schrijf je in voor de GROHW Nieuwsbrief

Demo opstelling groene waterstofproductiestation voor project GROHW geopend bij MTSA

03-10-22

Wachten op groene waterstof? Als het aan GROHW ligt wordt ons geduld niet lang op de proef gesteld. GROHW maakt belangrijke stappen in de ontwikkeling en realisatie van een decentraal groen waterstof systeem. MTSA Technopower, één van de partners van GROHW en koploper in waterstoftechnologie, geeft blijk van haar technisch kunnen met de demo opstelling van het groene waterstofproductie en teststation. Donderdag 29 september was het zover, de officiële opening van deze opstelling door Nermina Kundic, Wethouder Duurzame Mobiliteit en Economie van Arnhem en Jorg Gigler, directeur TKI Nieuw Gas.

Fotograaf: Paul Hoedemaekers

De officiële opening van de demo opstelling werd ingeleid door Jorg Gigler. Jorg legt uit: “Waterstof is een belangrijke energiedrager die wind- en zonne-energie op een groene manier kan benutten. Het is niet de enige manier om de klimaatdoelen te halen, denk bijvoorbeeld aan de batterij ontwikkeling, maar het draagt er zeker aan bij. Waterstofinitiatieven, zoals GROHW, juichen wij van harte toe. Ook al zijn nog lang niet alle projecten rendabel en moet er nog veel kennis worden geworven. Het is daarom des te bijzonder dat GROHW nu echt overgaat tot de eerste stappen van realisatie.”

Van idee naar realisatie

In deze demo opstelling realiseert GROHW een eerste stukje van het geïntegreerde systeem, waarbij alle innovaties samenkomen van de deelnemende partners. MTSA Technopower, technologiebedrijf dat specialist is in het ontwerpen en bouwen van klantspecifieke industriële installaties, heeft hard gewerkt aan het hart van de installatie, de elektrolyser. Met als resultaat deze demo-opstelling. Rob van der Sluis van MTSA: “Deze elektrolyser is niet louter een waterstof productie unit, maar tegelijkertijd ook een testsysteem waarmee meerdere elektrolyse stacks onder real time conditions, maar ook via een voorafgekozen programma van fluctuerend energie aanbod, onafhankelijk van elkaar getest en met elkaar vergeleken kunnen worden. Wij zijn in dit stadium de kennis uit eerdere projecten, waaronder GROHW fase 1, aan het implementeren. Dit is natuurlijk een belangrijke stap naar onze gezamenlijke missie: de energietransitie versnellen met waterstof als energiedrager en technologieontwikkeling om groene energie rondom de klok beschikbaar te maken. Nu nog op kleine schaal, maar de volgende stap is opschalen naar een elektrolyse van 50kW voor de langdurige veldtest op De Gasfabriek in Deventer en uiteindelijk naar een multi MW (mega watt) waterstofsysteem. Voordat we die stappen kunnen zetten, gaan we de komende maanden flink testen, inclusief de samenwerking met de waterstof aangedreven warmtepompen van Cooll en het digitale energie management platform van Hanzenet, om ons goed voor te bereiden.”

Witteveen + Bos founding partner van GROHW

01-09-22

HanzeNet ontwikkelt digitaal energiehandelsplatform

19-05-22

MTSA Technopower levert groene waterstofproductiestation GROHW

12-04-22

Van groene stroom naar groene waterstof

Bij MTSA Technopower in Arnhem wordt hard gewerkt aan de oplevering van het groene waterstofproductiestation dat voor de test in Deventer gebruikt zal worden. MTSA is een technologiebedrijf dat specialist is in ontwerpen en bouwen van klantspecifieke industriële installaties. Met decennia aan ervaring is het bedrijf een koploper in waterstoftechnologie, van groene stroom naar waterstof maar ook andersom: van groene waterstof naar stroom. Rob van der Sluis van MTSA legt uit wat erbij komt kijken om de 50kW Elektrolyser dit jaar te integreren in de veldtest van GROHW.

Adsorptieketel brengt energietransitie in bestaande woningen

14-02-22

Voor Cooll wordt 2022 een cruciaal jaar. Na jaren van ontwikkeling is deze spin-off van de Universiteit Twente erin geslaagd om hun adsorptietechnologie te integreren in een energiebesparend wandmodel warmtepomp. Deze kan één-op-één de bestaande cv-ketels vervangen en is geschikt voor aardgas, biogas én op termijn voor 100% waterstof. Dit maakt de energietransitie voor miljoenen woningen haalbaar. De Super Rendement Adsorptieketel gaat in het waterstofsysteem van GROHW getest worden om kantoren en woningen te verwarmen: heel toepasselijk in de Gasfabriek.

Passend alternatief

In Nederland is de gebouwde omgeving verantwoordelijk voor maar liefst 40% van het totale energieverbruik*. Daarbij gaat het vooral om aardgas voor verwarming en elektriciteitsopwekking. Voor miljoenen woningen in Nederland is gasloos verwarmen niet zomaar mogelijk omdat ze niet zonder ingrijpende renovatie met een alternatief systeem uitgerust kunnen worden. De huidige warmtepompen werken in veel oudere woningen namelijk alleen effectief in combinatie met volledige isolatie en vloerverwarming. Met de adsorptieketel van Cooll is er ook al een hoge besparing mogelijk zonder deze ingrijpende maatregelen, enkel door vervanging van de CV-ketel. De technologie is voortgekomen uit een opdracht van ESA in 2003 om een trillingvrije en onderhoudsvrije koeler te ontwikkelen voor extreme temperaturen bij ruimtemissies.

Geschikt voor Transitie in 3 fasen

De Super Rendement Adsorptieketel maakt stapsgewijze energietransitie via het gasnet mogelijk:
Fase I – 30% besparing op aardgasgebruik, oplopend tot ca. 50% in combinatie met andere maatregelen
Fase II – Bijmengen van groene waterstof en aardgas. In het GROHW project wordt er getest met 30% bijmenging
Fase III – Volledig op groene waterstof. De adsorptieketel wordt hydrogen-ready ontwikkeld, d.w.z. dat het toestel ook volledig op waterstof te gebruiken is

Testsite Gasfabriek

Bart Custers, Manager Technology bij Cooll, doet uit de doeken wat er bij de test in Deventer komt kijken: “Deze test is voor ons belangrijk om de robuustheid en betrouwbaarheid van ons toestel te verifiëren, in combinatie met het bijmengen van waterstof als energiedrager. Het gaat er namelijk niet alleen om dat het principe perfect werkt, maar ook dat het voor de gebruiker betrouwbaar is en geschikt is voor verdere verduurzaming in de toekomst. Voor ons biedt GROHW de uitgelezen kans om dit te demonstreren, in samenwerking met partners als HvE die er vanuit exploitatiestandpunt naar kijken, terwijl gebruikers van kantoren, zoals de Brandeniers, vanuit comfort en gebruiksgemak meekijken. We zijn nu bezig 3 toestellen gereed te maken voor een demonstratieopstelling bij de Gasfabriek, terwijl we in de tussentijd door-ontwikkelen naar onze eerste productieserie.”

Promotiecontainer als blikvanger

De wandtoestellen zullen in het eerste kwartaal van het nieuwe jaar gereed zijn voor inbouw in een container. Ondertussen wordt ook de testsite voorbereid, waardoor naar verwachting in september de warmtecontainer gekoppeld kan worden aan de Electrolyzer van MTSA, die zorgt voor de waterstofopwekking, en de Gasfabriek, waar de opgewekte warmte wordt afgegeven. De totale opstelling komt buiten het pand te staan als promotionele blikvanger. Bart Custers: “Binnen GROHW levert iedereen zijn specialisme, maar als groep zorgen we ook voor een breed publiek draagvlak voor de innovatie waar wij samen aan werken. Daarom is het belangrijk dat de demonstratie ook een informatief karakter krijgt. Dit doen we bijvoorbeeld door het ontwerp van de testcontainers samen met de Brandeniers vorm te geven. Het systeem bij de Gasfabriek zal in de winterperiode van 2022 zijn eerste testfase ingaan. Het belooft hoe dan ook nu al een heel interessant jaar te worden!”

*Klimaatmonitor, Energietransitie Gebouwde Omgeving 2019